Hoe laat jij je leerlingen boeken lezen?
Onderzoeken
Alle bronnen die zijn gebruikt voor dit blog vind je onderaan deze tekst.
De voordelen van digitaal lezen
Waarom zou je digitaal lezen? Welke voordelen heeft een digitaal medium ten opzichte van fysieke boeken?
Digitale apparaten kunnen de interesse van de leerling wekken
Jongeren zijn vaak voorlopers als het gaat om technologie en digitale middelen, zij voelen affiniteit met de nieuwe mediatechnologie. Dit kan ingezet worden om jongeren enthousiast te maken voor boeken door ze eerst digitaal te laten lezen en ze daarna (eventueel) te begeleiden naar fysieke boeken. Daarbij moet wel gezegd worden dat het hebben van een digitaal apparaat niet betekent dat leerlingen automatisch ook lezen, dit moet wel actief bevorderd worden.
Aanpasbaar op individuele behoefte of voorkeur
Digitaal lezen heeft een aantal voordelen voor lezers die door beperkingen of persoonlijke voorkeuren tegen grenzen aanlopen bij het lezen van een fysiek boek. Denk hierbij aan de mogelijkheid om de lettergrootte en regelafstand in te kunnen stellen op een digitaal medium. Maar ook het feit dat een e-reader, tablet en smartphone minder zwaar (kunnen) zijn dan een fysiek boek kan een reden zijn om digitaal te lezen.
Snelle beschikbaarheid en ander aanbod
Tot slot is een voordeel van digitaal lezen dat e-books nagenoeg direct na het lenen of aanschaffen beschikbaar zijn. De lezer kan hierna direct starten met lezen en hoeft minder actie te ondernemen door naar de mediatheek en/of bibliotheek te gaan. Een kanttekening hierbij is dat leerlingen juist op deze plekken goede begeleiding kunnen krijgen bij het maken van een boekkeuze. Laat je je leerlingen digitaal lezen? Zorg dan wel dat je ze goede ondersteuning biedt bij het maken van een boekkeuze.
Daarnaast is er voor lezers die digitaal lezen een ander aanbod. Want hoewel het aantal jeugdboeken dat digitaal beschikbaar is nog erg beperkt is, zijn er ook andere platforms waarop veel gelezen (en geschreven) wordt. Denk aan Wattpad, waar bijvoorbeeld veel fanfiction op wordt geplaatst. Nadeel van lezen op dergelijke platforms is dat er, naast peerreviews, weinig feedback of redactie op de verhalen zit. Als je wilt dat leerlingen teksten lezen die kwalitatief goed zijn, beperk je dan tot verhalen die zijn uitgegeven door gerenommeerde uitgeverijen.
De nadelen van digitaal lezen
Waar moet je op letten als je leerlingen digitale boeken laat lezen?
Makkelijk om te switchen tussen taken
Uitgezonderd van de e-reader, zijn er op digitale apparaten veel meer mogelijkheden dan alleen een boek lezen. Het risico is groot dat de lezer sneller is afgeleid door bijvoorbeeld notificaties en gaat switchen tussen verschillende taken. Dit zorgt ervoor dat er minder sprake is van onderdompeling in het verhaal, dit heeft namelijk tijd en focus nodig.
Toch is het mogelijk om leerlingen eenzelfde leeservaring te bieden bij het lezen op de tablet, zegt Niels Bakker naar aanleiding van zijn onderzoek in De tablet voor vrij lezen: vriend of vijand?. Dit is mogelijk door leerlingen goede begeleiding en duidelijke instructies te geven met betrekking tot het lezen op de tablet, waardoor de leerling zich hier bewust van is en het switchen tussen verschillende taken kan worden beperkt.
Daarnaast blijkt dat dit switchen niet altijd een negatieve invloed heeft op de onderdompeling in het verhaal: leerlingen hebben ook de mogelijkheid om dingen op te zoeken, waardoor ze het verhaal beter kunnen duiden. In dit geval draagt het digitale apparaat en de mogelijkheid tot switchen tussen taken juist bij aan de onderdompeling en leeservaring.
Niet hetzelfde gevoel
Papier bezit volgens Mangen (2008) fysieke eigenschappen zoals de tastbaarheid van het boek, knisperende bladzijden en de geur, die de lezer ondersteunen bij het interpreteren van de tekst. De lezer bouwt door deze eigenschappen een band op met de tekst en kan door de dikte van het boek de resterende leestijd aardig goed inschatten. Daarnaast is de tekst op papier stabiel (en niet zelf in te stellen), wat bijdraagt aan het onthouden van de informatie aan de hand van het visuele tekstbeeld.
Minder tekstbegrip bij lange informatieve teksten
Uit meerdere onderzoeken blijkt dat het tekstbegrip bij het lezen van langere informatieve teksten vanaf een digitaal medium daalt ten opzichte van lezen uit een fysiek boek, in het bijzonder als de lezer onder tijdsdruk staat. Opvallend is dat deze bevindingen niet opgaan voor fictie.