Verhalen over de liefde
Besteed in de klas op een veilige manier aandacht aan de gevolgen van racisme met hulp van van deze jeugdboeken. Of je dit nu doet tijdens de Internationale Dag tegen Racisme en Discriminatie of op een willekeurig ander moment, dit maatschappelijke probleem verdient aandacht.

Waarom aandacht voor de gevolgen van racisme nodig is

Racisme is iemand op basis van nationaliteit, afkomst, huidskleur of cultuur discrimineren. Dit is helaas voor veel mensen aan de orde van de dag. Door de overheid is in 2022 erkend dat er sprake was van institutioneel racisme bij het ministerie van Buitenlandse zaken. Algoritmes bevatten voorgeprogrameerde vooroordelen en zijn daardoor mogelijk discriminerend. Hierdoor heeft ‘antispieksoftware’ een zwarte student niet niet als mens herkend. En zo zijn er nog talloze voorbeelden waaruit blijkt dat mensen van kleur niet gelijkwaardig behandeld worden. Door leerlingen hier bewust van te maken, kunnen ze bijdragen aan de oplossing.

Boekentips

Hoe kun je die ongelijkwaardige behandeling op een veilige manier bespreekbaar maken in de klas? Dit kun je doen door een verhaal te gebruiken als voorbeeld en leerlingen met elkaar in gesprek te laten gaan over de gebeurtenissen en personages. Net als bij bijvoorbeeld pesten is het prettig om de aandacht niet op getreitderde leerlingen of pesters te vestigen, maar op een fictief verhaal. Hierdoor ontstaat afstand en ruimte om gebeurtenissen van verschillende kanten observeren. Voor leerlingen die niet bekend zijn met dergelijke situaties of het perspectief van een het personage biedt dit (eventueel met begeleiding van de docent) nieuwe waardevolle inzichten.

The Hate U Give – Angie Thomas 

Toegankelijke uitgave

Starr woont in een zwarte wijk en gaat naar een witte school. Het is niet altijd even makkelijk om in die twee totaal verschillende werelden te leven. Dan wordt haar beste vriend Khalil voor haar ogen door een agent vermoord. Iedereen wil weten wat er precies is gebeurd, maar alleen Starr weet dat. Durft ze te vertellen wat ze heeft gezien?

Deze uitgave is herschreven, bevat korte zinnen en eenvoudigere taal. Hierdoor is het ook geschikt voor lezers met beperkte leeservaring.

De reis van Syntax Bosselman – Arend van Dam

Dit jeugdboek over het slavernijverleden bevat drie verhaallijnen. Je volgt allereerst Syntax Bosselman. Na afschaffing van de slavernij is hij een vrij man en wordt hij naar Amsterdam gehaald om mee te doen aan een tentoonstelling. Daar ontdekt hij hoe het is om zwart te zijn in een land vol witte bewoners. Daarnaast volg je ook een aantal personen die een hoofdrol speelden in onze geschiedenis en het slavernijverleden en deelt de schrijver zijn persoonlijke zoektocht. Wat heeft hij tijdens het schrijven van dit boek geleerd en met welke dilemma’s worstelde hij?

Dit boek vind je ook in de database van Boek van de Maand, daarnaast is er bij dit boek gratis lesmateriaal beschikbaar.

Get out – Juultje van den Nieuwenhof

Chav is van plan een einde te maken aan een langlopende ruzie tussen twee groepen leerlingen. Maar dat loopt compleet anders dan verwacht en de gevolgen zijn niet te overzien. De gebeurtenissen in Get out zijn heftig. Racisme is een van de onderwerpen van dit verhaal. Het laat de lezer nadenken over aannames en over jouw rol. Wanneer ben je verantwoordelijk of schuldig, en wie heeft de macht?

Blijf zachtjes bij me – Jacqueline Woodson

Op hun eerste schooldag lopen Ellie en Miah elkaar letterlijk tegen het lijf en al snel zijn ze stapelverliefd op elkaar. Toch brengen ze de buitenwereld zo min mogelijk op de hoogte van hun geluk, omdat ze bang zijn voor onbegrip. Als ze op straat lopen, worden er regelmatig opmerkingen gemaakt of gevraagd of het goed met Ellie gaat, alsof ze niet veilig zou zijn bij Miah. Mensen zijn het niet gewend om een wit meisje met een zwarte jongen samen te zien.

King en de drakenvlinders – Kacen Callender

Sinds de plotselinge dood van zijn broer Khalid heeft King het zwaar. Vlak voordat zijn broer overleed heeft King hem beloofd om zijn vriendschap met Sandy te verbreken. Sandy was Kings beste vriend en heeft hem verteld dat hij op jongens valt. Volgens Khalid moet King de vriendschap verbreken om te voorkomen dat anderen denken dat hij ook homo is, want als zwarte jongen heeft hij het al zwaar genoeg. King  worstelt hier erg mee. Misschien valt hij zelf ook wel op jongens?

Gamechanger – Neal Shusterman

Ash speelt football en incasseert vaak flinke klappen. Het is inmiddels een soort handelsmerk geworden en hij is het gewend, totdat zo’n klap meer teweegbrengt dan het tot dan toe altijd deed. Door de klap komt hij terecht in een ander universum, waar kleine dingen zijn veranderd. Waneer Ash opnieuw zo’n klap te verwerken krijgt, merkt hij weer veranderingen op. Er wordt onder andere anders met zijn beste vriend Leo omgegaan, de samenleving is racistischer geworden. Een dystopisch verhaal waarin je leert over maatschappelijke problemen zoals racisme, seksisme, homofobie en nog veel meer.

Geef een trigger warning

Voor sommige leerlingen kan het moeilijk zijn om geconfronteerd te worden met onderwerpen zoals racisme. Bijvoorbeeld doordat ze hier zelf op dagelijkse basis mee te maken hebben. Ga je met dit onderwerp of deze boeken aan de slag? Zorg dan voor een veilige sfeer. Kondig het een les eerder aan en nodig leerlingen die er tegenop zien om met dit onderwerp aan de slag te gaan uit om dit vooraf te melden. Neem deze leerlingen serieus en bespreek wat ze nodig hebben.

Positieve representatie

Jongeren van kleur worden veel minder in boeken gerepresenteerd dan witte jongeren. Daarbij komt het vaak voor dat als er een personage van kleur in het verhaal voorkomt, dit de dader is of een personage dat aansluit bij andere schadelijke stereotyperingen. Gelukkig verschijnen er steeds meer boeken met (hoofd)personages van kleur, waarbij de huidskleur niet problematisch is maar simpelweg een gegeven. Dit zijn boeken waar jongeren van kleur zich ook in willen en kunnen herkennen. Voorbeelden van dit soort boeken zijn: Merel, Mondi, Ik hoor er niet meer bij, Doe of sterf, Lily, Ghost en Kinderen van het drijfzand.

Veel leesplezier!

Deel dit bericht
Lezenslessen