Met de hele klas hetzelfde boek lezen, ik heb er gemengde gevoelens bij. Het heeft grote voordelen, maar het brengt ook een risico met zich mee. Daarover deel ik meer in deze blog.
Klassikaal hetzelfde boek lezen: de voordelen
Het gezamenlijk lezen van hetzelfde boek heeft een heel groot voordeel: je kunt er met je leerlingen over praten. Leerlingen delen hun ervaringen en bieden elkaar nieuwe inzichten. Je kunt dit gesprek begeleiden door prikkelende vragen te stellen over het verhaal of diepere betekenislagen. Je verdiept de leeservaring van de leerlingen en laat ze zien wat een verhaal te bieden heeft.
Persoonlijk heb ik een positieve ervaring gehad met het klassikaal lezen en bespreken van een boek. Ik las sowieso graag en tijdens het gesprek over het verhaal ging er een wereld voor mij open. Ik had geen flauw benul dat er zoveel betekenis in een verhaal kon zitten. Ik genoot tot dan toe vooral van de verhaallijn en de personages. Voor mij heeft deze aanpak dus veel nieuwe inzichten opgeleverd, waardoor lezen nog leuker werd. Maar dat gold niet voor iedereen.
De keerzijde van met de hele klas hetzelfde boek lezen
Ondanks mijn positieve ervaring met het klassikaal lezen van een boek, heb ik er een dubbel gevoel bij. Voor een aantal van mijn klasgenoten was het klassikaal lezen een ware martelgang. Ze vonden het boek niet interessant, waren niet gewend om te lezen of hadden een laag leesniveau waardoor het boek te lastig was. Als je een verhaal niet goed kunt volgen is het uitlezen van een boek, hoe dun ook, een flinke uitdaging. Het levert een negatieve leeservaring op. En als er iets veel impact heeft op de leesmotivatie van leerlingen is het een negatieve leeservaring. De drempel om nog eens een boek op te pakken wordt in een klap flink verhoogd.
Door de verschillen in leesniveaus en interesses is het ontzettend moeilijk om een boek te kiezen dat echt iedere leerling aanspreekt. Het gekozen boek is voor de ene leerling te makkelijk waardoor hij zich verveelt, terwijl het voor een andere leerling te uitdagend is. Een spannend verhaal zorgt er vaak voor dat leerlingen door willen lezen, maar er zijn ook leerlingen die deze verhalen niet graag lezen omdat ze niet tegen de spanning kunnen.
Waar let je op tijdens het klassikaal lezen van een boek?
Klassikaal lezen heeft dus een voor- en nadelen. Besluit je gezamenlijk hetzelfde boek te gaan lezen, let dan bij het kiezen van een boek op het volgende:
Leesniveau
Houd rekening met het leesniveau van je leerlingen. Zorg ervoor dat het boek ook geschikt is voor minder ervaren lezers, deze lezers wil je juist betrekken bij de bespreking. Verhalen met veel perspectiefwisselingen en/of sprongen in de tijd zijn uitdagender om te lezen dan verhalen die vanuit één perspectief en chronologisch verteld worden.
Onderwerp
Kies een actueel verhaal dat gaat over een onderwerp waar leerlingen in hun eigen leven mee te maken hebben. Denk aan sociale media, sport of maatschappelijke thema’s zoals pesten en racisme. Dit maakt zowel het lezen van het verhaal als het praten over de leeservaring makkelijker, leuker en betekenisvoller.
Jongens en meisjes
Houd rekening met de leesvoorkeuren van jongens en meisjes. Jongens lezen niet graag verhalen over meisjes, terwijl het andersom iets minder weerstand oplevert. Meer over verschillen in leesvoorkeuren tussen jongens en meisjes lees je in de blog: Jongensboeken: maken die het verschil?
Luisterboeken
Kijk eens of er ook een luisterboek beschikbaar is van de titel die je kiest. Leerlingen die moeite hebben met het lezen van een boek kunnen dan meelezen met het luisterboek. Het kost hen zo minder moeite en ze kunnen tijdens de bespreking goed meekomen. Helaas zijn er niet heel veel (recent uitgekomen) jeugdboeken waarvan een luisterboek beschikbaar is. Een alternatief is het verhaal voorlezen in de klas.
Voorlezen versus zelfstandig lezen
Ga je een boek klassikaal behandelen? Overweeg dan om het boek voor te lezen in de klas en de leerlingen eventueel mee te laten lezen in hun eigen exemplaar. Zo hoef je veel minder te letten op het leesniveau, want je leest het zelf voor. Het is dan alleen nog zaak om een verhaal te kiezen dat de meeste leerlingen aan zal spreken. Dit kun je doen door met je leerlingen in gesprek te gaan. Wat vinden jullie interessant? Wat spreekt jullie aan?
Je leest meer over voorlezen in de blog De voordelen van voorlezen.
Leesgroepjes: een goede alternatieve aanpak met (meer) maatwerk
Als je leerlingen zelf invloed kunnen uitoefenen op het boek dat ze gaan lezen, zullen ze gemotiveerder zijn. Wil je leerlingen gezamenlijk laten praten over een boek, maar de keuze geven uit verschillende titels? Dan kun je overwegen om leerlingen te laten kiezen uit een selectie van bijvoorbeeld 4-5 boeken. Leerlingen kiezen een boek dat hen aanspreekt en praten er in kleinere groepjes over. Jij kunt vragen maken die het gesprek op gang helpen of kort aansluiten bij de groepjes om het gesprek te begeleiden. Op deze manier sluit je beter aan bij de individuele vaardigheden en voorkeuren dan wanneer je één titel aanreikt, wat de leesmotivatie van je leerlingen ten goede zal komen.
Hoe kom je aan boeken?
Als er een mediathecaris op school werkt, zou ik daar altijd eerst mee overleggen. Diegene heeft veel kennis, kan je op weg helpen en mogelijk ook klassensets verzorgen. Heb je geen mediathecaris op school? Neem dan contact op met de bibliotheek in de buurt en informeer of zij klassensets kunnen verzorgen.
Tot slot de tip om de jaarlijkse campagne Geef Een Boek Cadeau in de gaten te houden. Ieder jaar wordt voor deze campagne een boek geselecteerd dat tijdelijk voor een lage prijs verkrijgbaar is. In 2021 is dit het boek De brief voor de koning van Tonke Dragt.
Wat doe je na het lezen van het boek?
Het enorme voordeel van gezamenlijk dezelfde titel lezen is dat je over het boek kunt praten en door kunt vragen naar meningen of ervaringen. Zoals ik hierboven schreef zorgt het voor een verdieping van de leeservaring. In de blog: Een goed gesprek: praten over boeken in de klas lees je hier meer over.
Lesmateriaal
Na de klassikale bespreking kun je de leerlingen zelfstandig aan de slag laten gaan met een verwerkingsopdracht. De lesmaterialen van Lezenslessen zijn erop gericht om leerlingen over het verhaal na te laten denken in relatie tot zichzelf of anderen om hen heen. Leerlingen hebben altijd de keuze uit minimaal drie opdrachten die aansluiten bij verschillende vaardigheden en niveaus. Bekijk hier al onze lesmaterialen en lespakketten.
Veel (voor)leesplezier!