Hoe krijg je jongeren aan het lezen? Iedereen die met leesonderwijs bezig is, heeft deze vraag de afgelopen jaren miljoenen malen voorbij zien komen. In deze blogpost geeft Ben Blom, docent Nederlands op Compaen VMBO, misschien wel de belangrijkste tip: laat leesvrezers ook eens dikke boeken lezen.

Doemberichten en draaien aan de juiste radertjes

Onder andere in kranten duiken er om de zoveel tijd doemberichten op over de gesteldheid van de leesvaardigheid van Nederlanders. Al sinds 2013 doet de Leescoalitie er alles aan om het tij te keren. Dé oplossing is er niet, maar als we veel radertjes tegelijk laten draaien en de machine regelmatig van olie blijven voorzien, krijgen we vanzelf nog meer jongeren aan het lezen. In deze blogpost wil ik stilstaan bij misschien wel het belangrijkste en grootste rad: het aanraden van de juiste boeken.

Weinig leeservaring? Genoeg geschikte boeken

Gelukkig is er op de Nederlandse boekenmarkt inmiddels veel verkrijgbaar dat zeer geschikt is voor jongeren met weinig leeservaring. Zo zijn de Kluitman-novelles bij mijn leerlingen een groot succes. De boeken zijn in het algemeen spannend, niet te ingewikkeld en rond de 100 pagina’s. Uitgeverij Best of YA heeft een soortgelijke novellereeks: Best of YA | XS. Sinds 2023 geeft Luitingh-Sijthoff korte YA-thrillers uit als Misdadig goed-novelles. Liefhebbers van iets langere, maar nog steeds korte verhalen, kunnen terecht bij de Blossom Books Shorties. 

De interesse van de leerling is zeer belangrijk

Hoewel al deze boeken mij als docent Nederlands op een vmbo-school al vaak uit de brand hebben geholpen, ben ik er inmiddels achter dat de dikte en complexiteit van fictie echter niet per definitie van belang zijn. Bovenal blijft het essentieel om zo veel mogelijk aan te sluiten bij de interesses van jongeren. Als een leerling een bepaald onderwerp of genre interessant vindt, maakt de hoeveelheid pagina’s van een boek eigenlijk een stuk minder uit. Ik kijk er daarom niet eens meer van op dat sommige leerlingen boeken meenemen, die behoorlijk lijvig en eigenlijk voor volwassenen geschreven zijn.

Grote verscheidenheid aan boekentips

Daarom probeer ik altijd een grote verscheidenheid aan boekentips te geven. Hierbij kijk ik voornamelijk naar het boek als kunstvorm. Ik wil leerlingen laten zien hoe betoverend en bijzonder fictie kan zijn. Regelmatig neem ik boeken mee, die op een bepaalde manier opvallen. Ik moedig leerlingen aan om niet gelijk het dunste boek uit de kast te pakken, maar ook eens in een boek te kijken en te letten op bladspiegel en lettergrootte. Aan de hand van bijvoorbeeld Thornhill van Pam Smy laat ik zien dat schijn soms kan bedriegen. Deze vuistdikke Hitchcock-achtige roman is namelijk grotendeels getekend. Hoe tof is het om thuis trots te kunnen vertellen dat je binnen een paar dagen een boek van 544 pagina’s hebt gelezen?

Oorlogsverhalen: een gedeelde interesse onder jongeren

Omdat veel jongeren, zowel jongens als meisjes, geïnteresseerd zijn in oorlogsverhalen, breng ik ook altijd Twee fonkelrode sterren in de blinkend witte sneeuw van Davide Morosinotto mee naar de klas. In dit verhaal volgen we de twaalfjarige tweeling Nadja en Viktor. Hun ouders werken in de Hermitage. Maar als Hitler de Sovjet-Unie de oorlog verklaart, worden broer en zus op speciale treinen gezet, die kinderen naar een veiliger gebied vervoeren. Helaas belanden Nadja en Viktor in twee aparte treinen. Vanaf dat moment zijn ze op zichzelf aangewezen. Viktor heeft zijn ouders beloofd op zijn zus te passen en doet er dan ook alles aan om haar te zoeken. Als blijkt dat ze zich mijlenver van elkaar bevinden, is het maar de vraag of ze elkaar ooit weer terugzien.

De vormgeving en opbouw zijn de opvallendste en aantrekkelijkste aspecten van deze avontuurlijke oorlogsroman van 480 pagina’s. Nadja en Viktor schrijven hun verhaal in verschillende dagboekschriftjes vol foto’s. Viktor schrijft met rood, zijn zus met blauw. Deze schriften zijn blijkbaar in handen gekomen van de Russische geheime dienst. In de kantlijn lezen we namelijk commentaar van een veiligheidsambtenaar, die na de oorlog in de schriften op zoek gaat naar staatsvijandige activiteiten. Achteraf besluit hij of de tweeling al dan niet schuldig is. Dit geeft een originele, extra dimensie aan het verhaal.

Het leukste boek, ondanks dyslexie en leesvrees

Een paar jaar geleden vroeg een jongen me na afloop van mijn boekenpitch of hij het boek mocht gaan lezen. Hoewel hij dyslexie leek te hebben uitgevonden en een enorme leesvrees had, antwoordde ik direct: ‘Ja, natuurlijk! Probeer maar.’ Na een week zag ik dat hij al op een kwart was. Wat bleek? Hij was thuis verder gaan lezen! Een paar weken later had hij het boek uit en sprak hij er vol enthousiasme over. Aan het einde van het schooljaar noemde hij het in zijn boekenvlog zelfs een van de leukste boeken die hij dat jaar gelezen had.

Wees daarom niet bang om leerlingen uit te dagen. Als jíj enthousiast over boeken praat en het wonder van deze literaire ‘kunstwerkjes’ laat zien, zal het juiste boek vanzelf zijn weg weten te vinden naar die ene jongere voor wie het geschreven is.

Deel dit bericht
Lezenslessen