Een persoonlijk verhaal deze keer. Over mijn eigen leesloopbaan, die niet alleen bestond uit een stijgende lijn, maar die ook leesdips kende. Waardoor werden de leesdips veroorzaakt en hoe kwam ik daar weer uit? Daar vertel ik je graag meer over.

Een schoolvoorbeeld

Je leest het regelmatig: goed voorbeeld doet volgen. En in mijn geval was dat ook zo. Er lag altijd wel een (dik) boek op de bank of op tafel waarin mijn moeder aan het lezen was. De boeken kwamen vaak uit de bibliotheek, waardoor ik op jonge leeftijd ook al regelmatig in de bibliotheek kwam. Al snel zocht ik daar mijn eigen boeken uit, ik las graag en weet nog goed hoe trots ik was als ik weer een niveau verder was en dus weer uit meer boeken kon kiezen.

De boog stond niet altijd gespannen

Ik ben altijd blijven lezen, maar niet altijd even veel. Ook ik beleefde de leescrisis toen ik naar de middelbare school ging. Niet dat ik stopte met lezen, maar het ging allemaal wel moeizamer en ik begon tegen een aantal muren aan te lopen. In onze kleine bieb had ik op een gegeven moment de meeste C-boeken die ik leuk zou vinden wel gelezen, waardoor de bibliotheek meer een hangplek werd dan een uitleencentrum voor een vriendin en mij. Vooral omdat daar gratis internet was en we via een website gratis smsjes konden versturen.

Op school liep ik ook vast. Ik wilde dolgraag lezen, maar had geen idee wat. In de derde of vierde klas van de mavo vroeg ik mijn docent om advies en hij gaf mij, zonder veel vragen te stellen, een lijstje boeken. Het waren mijn eerste boeken voor volwassenen, maar die waren geen denderend succes. Ik las de verhalen, maar ze sloten niet aan bij mijn belevingswereld.

Over de leesdip, waar ik gelukkig weer uit kwam

Tijdens een mondelinge toets over de boeken die ik had gelezen werd er doorgevraagd over de betekenis van een bepaald voorwerp in een boek (ik weet niet meer welk boek het was). Ik begreep totaal niet wat de docenten van mij wilden horen. Het ging om de betekenis van een voorwerp dat na de geslachtsgemeenschap de schede van de vrouw schoon kon spoelen om de kans op zwangerschap te verminderen, legden de docenten mij later uit. In het boek werd beschreven hoe dat voorwerp er op bepaalde momenten anders uit zag. Daar had ik mijn conclusie uit moeten trekken, maar dat had ik overduidelijk niet gedaan. Ik voelde me dom, want ik had kennelijk iets enorms gemist.

Inmiddels bekijk ik het met andere ogen en begrijp ik wat er gebeurde. Ten eerste kan ik me niet herinneren dat er in mijn klas veel aandacht is besteed aan het lezen van fictie en literaire kenmerken. Ik las boeken puur voor het verhaal en genoot daar over het algemeen van. En daarnaast: ik was 15 jaar, het boek speelde zich niet in de huidige tijd af en met de alternatieve hulpmiddelen om de kans op zwangerschap te verkleinen was ik al helemaal niet bekend. Bij mij werd er in die tijd gehamerd op de pil en het condoom.

In de jaren die volgden zat ik op het mbo. Ik kwam, dankzij een huisgenoot die veel las en mij veel leestips gaf, weer over mijn dip heen en ging zelfs naar de boekhandel om van mijn studiefinanciering nieuwe boeken voor mijzelf te kopen. Lezen was weer leuk.

Mijn leescarrière naar een volgend niveau

Ik maakte de switch van mbo naar havo en vervolgens vwo. Ik kreeg weer Nederlands en moest verplicht lezen. In eerste instantie zag ik daar enorm tegenop, maar dat werd snel anders. We lazen gezamenlijk een relatief dun boek en spraken hier klassikaal over. Wat er toen gebeurde, zorgde ervoor dat mijn kijk op literatuur compleet veranderde. Er bleek namelijk veel meer in een boek te zitten dan alleen het verhaal!

Misschien was ik naïef, maar vóór die ervaring had ik alleen oog voor het verhaal. Daar haalde ik mijn plezier uit. Maar vanaf nu was er meer, ik ontdekte dat er thema’s, symboliek en metaforen waren. Er ontvouwde zich, dankzij de goede begeleiding, een complete nieuwe laag van betekenisgeving en ik vond het geweldig. Ik ging met de docente in gesprek over boeken, ze luisterde naar mij en gaf boekentips. Goede tips die aansloegen. Het zaadje was geplant en ik las meer en meer. Op het vwo had ik dezelfde docent, die mij bleef voorzien van goede tips en mij motiveerde om boeken te lezen die mijn leeservaring verrijkte.

En dan had ik in op het vwo óók nog het geluk dat ik in een lichting zat die naast het vak Nederlands ook het vak Geïntegreerd Literatuuronderwijs kreeg van een gedreven docent. Ik keek er iedere week weer naar uit. Boekentips schreef ik op en ik zoog alle informatie uit de lessen op.

Van leesplezier naar studiekeuze en werk

Na het vwo kon ik gaan studeren: Kunsten, Cultuur en Media aan de Rijksuniversiteit Groningen. In eerste instantie omdat ik beeldende kunst zo interessant vond dat ik er meer over wilde leren. Tijdens mijn eerste jaar koos ik de twee kunstvakken Beeldende kunst en, inderdaad, Literatuur. Weer trof ik een gedreven docent die mij wist te boeien door haar kennis over literatuur te delen. Hoewel ik het studeren in het begin erg pittig vond, waren de colleges over literatuur altijd iets waar ik naar uitkeek.

Tijdens mijn eerste studiejaar ging er nóg een wereld open. Ik ontdekte dat je via verhalen normen en waarden over kunt brengen, dat je mensen kennis kunt laten maken met andere werelden, culturen en mensen waardoor ze in het echte leven ook meer begrip hebben voor dit onbekende. Het duurde niet lang of ik paste mijn plannen aan. Mijn hoofdrichting Beeldende kunst veranderde in Literatuur en dat vulde ik aan met de specialisatie Kunsteducatie.

De docenten op de havo, het vwo en op de universiteit hebben voor mij het verschil gemaakt. Zij lieten mij zien hoe krachtig, gelaagd, beeldschoon en betekenisvol verhalen kunnen zijn. Dit heeft ervoor gezorgd dat ik nu met veel plezier werkzaam ben op het gebied van leesbevordering en het is dé reden waarom ik docenten graag ondersteun bij het leesonderwijs. Zij kunnen het verschil maken.

Nicky de Boer

Deel dit bericht
Lezenslessen