Een leeshalfuur op school: zo pak je dat aan

Lezen op wisselende momenten

Ik krijg vaak de vraag hoe we dit praktisch organiseren. We plannen het leeshalfuur in op wisselende dagen en tijdens wisselende uren. Dus niet elke week op dezelfde dag en tijdens hetzelfde uur, want dan zou het elke week dezelfde docenten bij dezelfde klassen lestijd kosten. De ene week is het leeshalfuur op donderdag tijdens het tweede uur, de andere week op vrijdag tijdens het vierde uur en de week daarna op woensdag tijdens het zesde uur. Natuurlijk kan het een keer voorkomen dat een docent toevallig twee weken achter elkaar leeshalfuur heeft met dezelfde klas. In de praktijk gebeurt dat met dit systeem vrijwel nooit. Aangezien het leeshalfuur op zoveel verschillende momenten valt, kost het niemand structureel veel lestijd bij dezelfde klas. Overigens is LO het enige vak waarbij leerlingen niet hoeven te lezen, omdat dit vaak praktisch niet goed haalbaar is.

Communicatie

We zetten het leeshalfuur als afspraak in Magister. Alle docenten van onze locatie én alle klassen zijn aan deze afspraak gekoppeld. Dat betekent dat iedereen het leeshalfuur in het rooster ziet staan. Valt het leeshalfuur bijvoorbeeld tijdens het zesde lesuur? Dan ziet dat er (voor docenten) zo uit:

Wanneer het leeshalfuur buiten de lessen om valt voor een klas (bijvoorbeeld omdat ze later moeten beginnen of eerder vrij zijn), hoeven leerlingen er niet apart voor op school te komen. 

Eigen boek mee

Leerlingen nemen allemaal hun eigen leesboek mee. Dat kan een boek van thuis zijn, of een geleend boek van de mediatheek of bibliotheek. Natuurlijk kan het een keer gebeuren dat een leerling zijn/haar boek vergeet. Gelukkig hebben we sinds dit jaar in ieder klaslokaal minimaal tien actuele jeugdboeken staan. Die mogen leerlingen tijdens het leeshalfuur lezen. De boeken worden vanuit het lokaal niet uitgeleend, maar staan wel in de mediatheek, mocht een leerling enthousiast geworden zijn.

Geen boeken in je lokaal?

Wil je het leeshalfuur schoolbreed invoeren, maar heb je geen boeken in elk lokaal staan? Bedenk dan goed wat de consequentie is voor leerlingen die geen boek bij zich hebben. Laat die leerlingen tijdens het leeshalfuur geen huiswerk maken of leren. Dan blijven ze hun boek misschien vergeten, omdat ze het leeshalfuur dan efficiënt kunnen benutten voor leer- of maakwerk. Zit de mediatheek dichtbij? Stuur de leerling dan tijdens het leeshalfuur snel even daarheen om een boek te halen. Is dit geen optie? Laat de leerling dan bijvoorbeeld een verhaal schrijven. Ook een hele mooie manier om met de taalontwikkeling bezig te zijn, en je hebt er slechts een blaadje en een pen voor nodig.

Belang van lezen

Bij ons op school was het gelukkig geen probleem om het MT en mijn collega’s te overtuigen van de noodzaak van een leeshalfuur. Maar ik hoor regelmatig dat andere docenten zoiets graag op school zouden willen invoeren en daarbij op (veel) tegenstand stuiten. Zonde! Het is niet moeilijk om redenen te bedenken waarom een leeshalfuur nuttig zou zijn op scholen. Iedereen (en zeker iedereen die in het onderwijs werkt) weet dat het niet al te best gaat met de leesvaardigheid van jongeren en dat boeken lezen vele voordelen heeft. Met die argumenten kun je dus al beginnen.

Wat kost het?

Ik verwacht dat het MT en/of collega’s vooral huiverig zijn wat betreft de praktische (of financiële) kant van het leeshalfuur. Wanneer je echter het leeshalfuur organiseert, zoals wij dat doen, hoef je geen aanpassingen te doen in de lessentabel. Zoals eerder gezegd, kost het leeshalfuur op deze manier niemand structureel veel lestijd bij dezelfde klas. Het kost dus geen geld en (bijna) geen lestijd.

Geef prioriteit aan lezen

Natuurlijk zal het soms best onhandig uitkomen in je planning om een half uur lestijd ‘op te offeren’ voor het leeshalfuur. Daarom is het ook belangrijk dat de leeshalfuren per periode worden ingepland, zodat ze tijdig te zien zijn in Magister. Hierbij vind ik het ook van belang te benadrukken dat de leescrisis op dit moment echt een verantwoordelijkheid is van ons allemaal. Taal is in elk vak belangrijk. Daarom hoop ik dat elke docent inziet dat het verbeteren van de leesvaardigheid van jongeren ook zijn of haar taak is. Bovendien: hoe leuk is het om hieraan mee te werken als iedere week een half uur in alle rust een boek lezen het enige is dat je hoeft te doen? 

Ervaringen van docenten

Het leeshalfuur wordt bij ons op school over het algemeen als heel positief ervaren. Ik hoor vaak collega’s in de personeelskamer zeggen hoe heerlijk ze het leeshalfuur vinden, of dat ze het jammer vinden wanneer het leeshalfuur een keer niet tijdens één van hun lessen valt. Verschillende collega’s zijn tijdens het leeshalfuur al eens begonnen in één van de jeugdboeken die in hun lokaal staan, en zijn daar vervolgens heel enthousiast over. Dat is natuurlijk al helemaal leuk, al is het meenemen van een eigen leesboek (geen jeugdboek) ook prima. Natuurlijk zijn er wel eens collega’s die aangeven dat het lastig haalbaar is af en toe of dat het qua planning eigenlijk niet zo heel goed uitkomt. Het kan best zijn dat het leeshalfuur een enkele keer iets ingekort moet worden bij een klas, omdat de klas bijvoorbeeld erg veel lesuitval heeft gehad en de docent alle lestijd moet benutten. Dit zijn echt uitzonderingsgevallen. Het leeshalfuur is een schoolbrede afspraak en ik zie om me heen dat verreweg de meeste docenten het gelukkig belangrijk vinden zich hieraan te houden. 

Leerlingen die vragen om een leeshalfuurtje

Hoe leerlingen het leeshalfuur ervaren, is wisselend per klas. Voor sommige leerlingen of klassen is het best een uitdaging om een half uur achter elkaar te lezen. Juist daarom ben ik zo blij dat ze dit wekelijks kunnen ‘oefenen’. Tijdens de lessen Nederlands proberen we leerlingen zoveel als mogelijk persoonlijk te begeleiden in het kiezen van een leesboek. Met het juiste leesboek, is het leeshalfuur natuurlijk al een stuk leuker. Gelukkig hoor ik van veel klassen vaak positieve reacties op het leeshalfuur. Geregeld vragen leerlingen of ze in plaats van een half uur ook de hele les mogen lezen. Of: ‘Mevrouw, we hadden vandaag geen leeshalfuur, omdat we pas het derde uur moesten beginnen. Kunnen we het nu alsnog doen?’.

Ambities

Voor volgend schooljaar lijkt het mij een mooi doel om collega’s die niet lesgeven (MT, onderwijsondersteunend personeel) ook te laten lezen tijdens het leeshalfuur. Zodat écht de hele school leest. Als ik heel groot mag dromen, zou ik gaan voor een dagelijks leeshalfuur. Maar voor nu ben ik heel blij met ons wekelijkse, gezamenlijke, schoolbrede leesmoment. 

Heb je vragen naar aanleiding van de blog? Stuur gerust een DM naar @docentnederlands op instagram.